Πώς Eίναι να Zεις σε Bαν

Το πρώτο που προσέχεις όταν ξυπνάς το πρωί σε ένα βαν είναι η ζέστη και η αποπνικτική ατμόσφαιρα. Η παραμικρή υποψία λιακάδας κάνει το μικρό τενεκεδένιο σπιτάκι, που αποκαλούμε σπίτι μας, σκέτη σάουνα αλλά ξεχνάμε τα πάντα όταν ανοίγουμε τις πόρτες και αντικρίζουμε την υπέροχη νέα θέα μας. Το Fiat Fiorino του 1997 που έχουμε κάποτε ήταν αναπηρικό όχημα του Lambeth Council. Τώρα είναι το σπίτι μας και το μέσο μεταφοράς μας καθώς εξερευνούμε την ευρωπαϊκή ύπαιθρο.

Είχαμε τις δυσκολίες μας στην πορεία, για παράδειγμα περάσαμε μια βδομάδα στην αυλή ενός Πορτογάλου μηχανικού όταν χάλασε το βαν. Αλλά η ζωή στα βαν μάς έχει δώσει μια ελευθερία κι έναν τρόπο ζωής που δεν μπορούσαμε να ονειρευτούμε όταν ζούσαμε στην παλιά μας πανεπιστημιούπολη, το Μπράιτον, όπου τα νοίκια ανεβαίνουν 3,5 φορές πιο γρήγορα απ’ ό,τι οι μισθοί. Είναι όμως προσωρινό – θα επιστρέψουμε στο νοίκι όταν ξεκινήσουμε τα master μας το φθινόπωρο.

Μέχρι πρόσφατα όσοι ζούσαν στον δρόμο στη Βρετανία, ήταν συνήθως Ιρλανδοί ταξιδιώτες, Ρομά ή new age ταξιδιώτες. Η βρετανική κυβέρνηση τους κυνηγούσε και τους δαιμονοποιούσε με βάση το κοινό που είχαν αυτές οι ομάδες – ήταν outsiders που απέρριπταν τη mainstream κοινωνία. Σήμερα, όμως, όλο και περισσότεροι αρχίζουν να ζουν σε οχήματα –κάτι που έχει να κάνει με τη στεγαστική κρίση στη Βρετανία– και εξαπλώνεται σε διάφορες ομάδες.

Συναντήσαμε διάφορες σύγχρονες νομαδικές φυλές στον δρόμο, που δεν συνδέονται μεταξύ τους. Υπάρχουν μεσοαστοί millennials που έχουν αποκλειστεί από τη στεγαστική αγορά, συνταξιούχοι που αναζητούν καλύτερη ποιότητα ζωής στα RVs τους που είναι σαν σπίτια μακριά από τα σπίτια τους. Όσοι από τους new age ταξιδιώτες και τους ravers έχουν ξεμείνει βρίσκουν την Ευρώπη πιο φιλόξενη αφότου η Βρετανία ποινικοποίησε τη νομαδική ζωή το 1994. Και άνθρωποι για τους οποίους η ζωή στο βαν είναι ένας τρόπος να μην είναι στον δρόμο και να έχουν μια στέγη πάνω από το κεφάλι τους.

Στα social media, «βουνίσιοι» άνδρες και αιθέρια κορίτσια με μπικίνι δείχνουν τις ονειρεμένες ζωές τους με βαν σε έρημες παραλίες και νύχτες με αστροφεγγιά – το hashtag #vanlife έχει 5.4 εκατομμύρια posts στο Instagram. Αυτές οι φωτογραφίες θυμίζουν τις χίπικες εικόνες των ταξιδιωτών της δεκαετίας του ‘70 και του ‘80 αλλά δεν έχουν πολιτική διάθεση. Είναι ένας εναλλακτικός τρόπος ζωής για millennials που βλέπουν τα όνειρά τους για ένα δικό τους σπίτι να διαλύονται. Τα posts στο Instagram είναι γεμάτα με links από τους σπόνσορες για ταξιδιωτικά φλασκιά, ρούχα, εφαρμογές για αγορά βαν και κάμερες για την καταγραφή του ταξιδιού μιας ζωής. Εναλλακτικά, μπορείς να απολαύσεις τον εναλλακτικό νομαδισμό με 120 λίρες τη βραδιά για ένα VW βαν του ‘60, να κατασκηνώσεις πολυτελώς σε ένα «τσιγγάνικο καραβάνι» ή να αναζητήσεις βαν που έχουν μετατραπεί σε σπίτια στο Airbnb, στην κατηγορία «μοναδικές διαδρομές».

Οι αρχικοί new age ταξιδιώτες επηρεάστηκαν από την αντικουλτούρα της δεκαετίας του ‘60. Έφτιαξαν προσωρινές κοινότητες γύρω από τις κοινές αξίες του πνευματισμού, του αναρχισμού και της οικολογίας και τις διατηρούσαν μέσα από συναντήσεις, κομβόι, δωρεάν φεστιβάλ και προσκυνήματα σε ιερούς τόπους. Αυτές οι πεποιθήσεις και η ελεύθερη μετακίνησή τους σε ιδιωτική γη τους έθεσαν σε άμεση σύγκρουση με τη θατσερική κυβέρνηση, και οι εντάσεις κορυφώθηκαν στη Σύγκρουση του Μπίνφιλντ το 1985. Στη μεγαλύτερη μαζική σύλληψη πολιτών μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, 1300 αστυνομικοί – ανάμεσά τους και ομάδας ειδικά εκπαιδευμένες για καταστολή – έκαναν ενέδρα σε ένα κομβόι 600 ταξιδιωτών καθώς πήγαιναν στο 12 ετήσιο Δωρεάν Φεστιβάλ του Στόουνχεντζ.

VICE Video: Βήματα Ανεξαρτησίας

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Οι ταξιδιώτες, προσπαθώντας να γλιτώσουν οδήγησαν σε ένα χωράφι εκεί κοντά όπου παγιδεύτηκαν. Αυτό που ακολούθησε είναι όπως το έθεσε ένας εμφανώς ταραγμένες δημοσιογράφος του ITN «από τις πιο βίαιες πράξεις των αστυνομικών δυνάμεων στη Βρετανία εδώ και πολύ καιρό».

Η 51χρονη Melanie, γνωστή στους φίλους της ως Σκοτσέζα Mel, οδηγούσε προς το Στόουνχεντζ όταν άκουσε για τη σύγκρουση στο ραδιόφωνο. «Τις επόμενες μέρες προσπαθούσαμε να βρούμε πού ήταν οι φίλοι μας. Νοσοκομεία, αστυνομικά τμήματα, φρίκη. Τους είχαν πάρει τα παιδιά τους και δεν τους είχαν πει πού τα είχαν πάει, είχαν σκοτώσει τα κατοικίδιά τους». Ο καθηγητής Kevin Hetherington, κοινωνιολόγος ειδικός στους new age ταξιδιώτες, ανακάλυψε ότι είχαν πάρει 11 παιδιά στο σύστημα αναδοχής και είχαν σκοτώσει αρκετά ζώα.

Ένας παράξενος μάρτυρας της βίας ήταν ο David Brudenell-Bruce, Κόμης του Cardigan, που ακολούθησε το κομβόι αφότου κατασκήνωσαν τη γη του το προηγούμενο βράδυ. Θυμάται ότι η αστυνομία χτυπούσε μια έγκυο με γκλομπ και έσπαγε τα παράθυρα και τα ταμπλό των βαν. «Όταν πήγα να γράψω τους αριθμούς ταυτότητας κάποιων που έκαναν τα χειρότερα είδα έντρομος ότι πολλοί από αυτούς είχαν την ταυτότητά τους καλυμμένη», είπε στον Independent. Αργότερα, όταν μια ομάδα ταξιδιωτών έκανε μήνυση στην αστυνομία για επίθεση και εγκληματική βλάβη, ο Κόμης θεωρήθηκε ταξικός προδότης από την Telegraph επειδή κατέθεσε στο δικαστήριο για όσα είχε δει.

Η Melanie μάς λέει ότι ο το Μπίνφιλντ ήταν κομμάτι μιας μεγαλύτερης εικόνας της «κρατική καταστολής και βίας από το 1984 ως το 1994) όπως και οι εξώσεις στο Ρέινμποου Φινλτς Βίλατζ το 1985 και ο νόμος δημόσιας τάξης το 1986 που επέτρεπε στην αστυνομία να εκδιώξει πιο εύκολα τα κομβόι. Αυτή η επίθεση στον τρόπο ζωής τους τους προκάλεσε διαταραχή μετατραυματικού σοκ, λέει.

Οι new age ταξιδιώτες που παραμένουν στον δρόμο έχουν σε μεγάλο βαθμό φύγει για Ευρώπη. Η Melanie ζει σε σπίτι σήμερα αλλά μας λέει ότι ο χρόνος που πέρασε ταξιδεύοντας είναι η πιο αγαπημένη της ανάμνηση, λόγω της κοινότητας, της μη κριτικής στάσης όλων και της ελευθερίας – αν και κράτησε λίγο.

Οι new age ταξιδιώτες δεν είναι οι μόνοι που έχουν αντιμετωπίσει το μένος του βρετανικού καθεστώτος: Ιρλανδοί ταξιδιώτες και Ρομά επίσης έχουν δεχτεί επιθέσεις για τον τρόπο ζωής τους. Το 2004, ο Trevor Philips, Επίτροπος για την Ισότητα των Φυλών αποκάλεσε αυτή τη διάκριση την τελευταία μορφή ρατσισμού και τον σύγκρινε με το αμερικανικό φυλετικό διαχωρισμό της δεκαετίας του ‘50. Το 2017 μια έκθεση από το Ταξιδιωτικό Κίνημα έδειξε ότι 91% των Ρομά και τον Ταξιδιωτών αντιμετωπίζουν διακρίσεις λόγω εθνότητας.

Το να κατοικείς σε όχημα μπορεί να λειτουργήσει σαν σανίδα σωτηρίας για τις πιο ευάλωτες ομάδες της κοινωνίας, δίνοντας μια στέγη και μια αίσθηση σταθερής κοινότητας. Η 17χρονη Molly που ζει αυτή τη στιγμή σε βαν ενώ δουλεύει σε εργοστάσιo μας λέει: «Πολλοί άνθρωποι είναι άστεγοι και οδηγούνται στην ταξιδιωτική κοινότητα. Βρίσκουν κάποιον που τους πουλάει ένα παλιό τροχόσπιτο φτηνά και πηγαίνουν από πάρκο σε πάρκο με την κοινότητα μέχρι να οργανώσουν ξανά τη ζωή τους αντί να κοιμούνται έξω και να περιμένουν σε λίστα αναμονής για στέγαση».

Στο Μπρίστολ, που είναι τρίτη πόλη με τον μεγαλύτερο αριθμό αστέγων εκτός Λονδίνου όλο και περισσότεροι άστεγοι ζουν σε βαν. Η πόλη επλήγη ιδιαίτερα από τη στεγαστική κρίση και τα νοίκια στην πόλη αυξήθηκαν 250 φορές γρηγορότερα από τους μισθούς μεταξύ 2011 και 2017, σχεδόν τριπλάσια από το μέσο όρο της χώρας. Το δημοτικό συμβούλιο εκτιμά ότι 200 άνθρωποι ζουν σε βαν αν και ο 26χρονος Dan από το Μπρίστολ που ζει σε βαν λέει ότι είναι μάλλον κοντά στους χίλιους.

Ο Dan, που δουλεύει σε καταφύγιο αστέγων, μας λέει ότι η ζωή σε βαν στο Μπρίστολ γενικά γίνεται καλά αποδεκτή – μάλλον επειδή συμβαίνει εδώ και δεκαετίες και οι άνθρωποι του Μπρίστολ είναι ανοιχτόμυαλοι.

Όμως, λέει ότι η ζωή στο βαν είναι πιο περίπλοκη απ’ ό,τι αφήνουν να φανούν τα φιλόδοξα hashtags. «Είσαι ευάλωτος στον δρόμο, περνάνε αυτοκίνητα, άνθρωποι, δίπλα από το κεφάλι σου ενώ κοιμάσαι. Ένα βράδυ ξύπνησα και δύο μεθυσμένοι ανέβαιναν τη σκάλα στην πίσω πόρτα μου. Μια άλλη φορά κάποιος έκανε όπισθεν και έπεσε πάνω μου κατά λάθος και ξύπνησα. Γενικά, αν ζεις μόνιμα σε πόλη, μάλλον θα ήταν καλύτερα να κοιμάσαι στην ασφάλεια ενός σπιτιού. Αλλά καθώς τα νοίκια ανεβαίνουν κάθε χρόνο και οι πόλεις έχουν υπερπληθυσμό οι άνθρωποι αναγκάζονται να γίνουν δημιουργικοί για να έχουν μια στέγη πάνω από το κεφάλι τους.

H Molly, ο Dan και ο τρόπος που ζουν απέχουν πολύ από τις πολιτικές των new age ταξιδιωτών και οι σημερινοί #vanlife influencers με τα βίνταζ βαν VW και τα σπονσοραρισμένα posts τους. Τους ενώνει μια επιθυμία για μεγαλύτερη ελευθερία και έναν βιώσιμο τρόπο ζωής, είτε λόγω οικονομικής αστάθειας, πολιτικής ιδεολογίας ή φιλοδοξίας εμπορευματοποίησης. Με την τεταμένη ιστορία αυστηρών μέτρων της κυβέρνησης μόλις πριν από λίγες δεκαετίες, η διαδρομή τους –όπως λένε μπορεί να διαφέρει.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο VICE UK.

Περισσότερα από το VICE

Όσα Έζησα στις Εκλογές ως Γραμματέας Δικαστικού Αντιπροσώπου σε Ένα Χωριό

Ο Υπερ-Καλτ Υποψήφιος που Λέγεται ότι Μάζεψε 25.000 Κόσμο στον Λευκό Πύργο

Μια Νοσταλγική Ματιά στα πιο Cult Πολιτικά Κόμματα της Ελλάδας