De tiener die miljoenen volgers op TikTok vaarwel zei

Toen de zestienjarige Ava Rose Beaune een keer bij een vriendin thuis was, viel de verbinding van haar mobiele telefoon ineens kort weg. Ze merkte het toen ze haar vader een berichtje wilde sturen, maar dat niet lukte. Vreemd, dacht ze, maar ook weer geen ramp verder.

Nadat-ie het weer deed, kreeg ze meteen allemaal berichtjes binnen: wat heb je voor iets geks getweet? En op je Instagram gepost? Wat is er aan de hand? 

Ze logde in op haar socialmedia-accounts en zag dat ze statusupdates had die ze helemaal niet zelf had gepost – waarin gezinspeeld werd op zelfmoord. “Mijn hele familie dacht dat ik mezelf van kant ging maken,” zegt ze.

Kort daarop werden haar ouders gebeld door een onbekende man. Hij eiste haar te spreken en zei dat hij de controle had over al haar berichtjes, e-mails en socialmedia-accounts. De dag erna stuurde hij haar een berichtje: hij wilde “alleen maar” met haar praten.

Hij belde haar en ze nam op. Ze zei dat hij haar socialmedia-accounts mocht verwijderen, zolang hij haar maar met rust liet. Maar dat was niet waar hij op uit was. Hij wilde met haar afspreken en seks met haar hebben, zei hij.

“Toen hing ik op, want dat vond ik te gestoord worden,” zegt Ava. De man was erin geslaagd om haar accounts te hacken met een methode die ‘sim-swapping’ wordt genoemd. Hij had contact opgenomen met haar provider, hen ervan overtuigd dat hij de eigenaar van haar account was en gezegd dat hij de toegang tot de sim-kaart graag overgezet wilde hebben naar de telefoon die hij in zijn hand had. Dat lukte, waarna hij haar hele digitale leven kon overnemen.

In screenshots die VICE heeft bekeken is te zien hoe de hacker een story op Instagram zette, waarin hij verkondigde dat hij Ava’s nieuwe vriend was. Ook dreigde hij haar in berichtjes te verkrachten en schreef hij dingen als: “Ik kan niet wachten om je zwanger te maken en met je te trouwen. Je woont maar vijf minuten van me vandaan.” Uiteindelijk lukte het haar om haar socialmedia-accounts weer terug te krijgen en het probleem met haar provider op te lossen. Ze dacht dat ze het hiermee had opgelost.

Dat was niet zo. Aangezien Ava meer dan twee miljoen volgers op TikTok had, was ze er wel aan gewend dat mannen eng of vijandig konden doen – ze vond het wel een extreem geval, maar toch. In werkelijkheid was het slechts het begin van een enorme bak ellende: in de weken hierna werd ze zo ernstig bedreigd dat haar leven volledig op de kop werd gezet.

Doodnormale tieners als Ava – die vorig jaar in januari een contract tekende bij een talentenbureau – veranderen zo op TikTok in fanatieke contentmakers. Deze gebruikers hopen door te breken, of op z’n minst in de For You-feed terecht te komen, waar filmpjes door een mysterieus algoritme uit de feeds van willekeurige gebruikers worden geplukt en onmiddellijk door miljoenen ogen kunnen worden gezien.

Op het gebied van cyberpesten zijn er ergere apps denkbaar dan TikTok. “De manier waarop TikTok in elkaar zit verlaagt de kans op cyberpesten – vooral in vergelijking met andere apps,” zegt Sameer Hinduja, de co-directeur van het Cyberbullying Research Center. Dat zit hem bijvoorbeeld in de mogelijkheid om directe berichten te versturen, wat alleen kan wanneer je elkaar volgt, en het feit dat je niet met afbeeldingen of video’s kunt reageren. “Natuurlijk kun je alsnog gepest worden als iemand een kwetsend filmpje over jou maakt of als iemand het over je heeft in een livestream of in een reactie, maar dat is op elke socialmedia-app zo,” zegt Hinduja.

Volgens TikToks transparantierapport uit 2020 werd 2,5 procent van alle filmpjes op het platform verwijderd wegens pesterijen of andere vormen van intimidatie. Maar een aantal specifieke kenmerken van het platform zorgen ervoor dat als er wél gepest wordt, dat gelijk heel persoonlijk kan worden. De functie ‘Duet’ stelt gebruikers bijvoorbeeld in staat om een filmpje te reposten met een splitscreen waarin ze zelf ook te zien zijn. Meestal gebeurt dat op een heel onschuldige manier: iemand wil met het originele filmpje meezingen of als reactie een kleine sketch opvoeren. Maar de functie kan ook misbruikt worden. 

In 2018 schreef BuzzFeed News dat gebruikers – vaak jonge kinderen – in hun ‘duet’ deden alsof ze zelfmoord pleegden. Ze deden bijvoorbeeld plastic zakken over hun hoofd of bonden riemen om hun nek, om zo te laten zien dat ze het originele filmpje maar niks vonden. En als je de Duet-functie gebruikt om op een populair account te reageren, kan het zomaar zo zijn dat je hiermee de aandacht trekt van de volgers van dit account – wat lang niet altijd positief uitpakt.

Nick heeft samen met zijn vijfjarige dochter Sienna een TikTok-account, en zegt dat ze regelmatig vervelende reacties krijgen via Duet-filmpjes. “Sommige mensen gebruiken Duet om nare, gemene dingen over onze filmpjes te zeggen, die gewoon niet waar zijn,” zegt hij.

Uiteindelijk heeft het ze er niet van weerhouden om door te gaan. Sinds ze hun account in oktober 2018 aanmaakten, hebben ze meer dan 14 miljoen volgers verzameld – maar het getreiter is nooit opgehouden. Gelukkig kunnen ze er nu wel beter mee omgaan, zegt Nick. “Sienna is erg intelligent en weet dat dit niet oké is. Ik heb veel gesprekken met haar gehad, waarin ik duidelijk maak hoe bijzonder ze is en dat mensen dat misschien niet meteen zien.”

Nick vindt dat TikTok z’n zaakjes goed geregeld heeft om intimidatie tegen te gaan. “Als ik constant lastiggevallen word door een bepaalde gebruiker, dan kan ik die gewoon blokkeren en de hatelijke reacties verwijderen,” zegt hij. “Maar over het algemeen negeer ik de negatieve reacties gewoon. Ik wil die mensen liever niet het idee geven dat ze me opvallen.”

TikTok geeft gebruikers wel de optie op Duet uit te schakelen, maar er zijn niet veel mensen die dat doen, omdat het juist zo’n functie is waarmee je viral kunt gaan. Als je ‘m uitschakelt, schakel je dus eigenlijk ook de mogelijkheid uit dat je een groter publiek bereikt.

Fatima en Munera Fahiye, twee zussen die elk zo’n 3 miljoen volgers hebben, vinden dat het platform snel reageert als ze hulp nodig hebben. “Er waren bijvoorbeeld meerdere mensen die zich voordeden als mij,” zegt Munera. “Maar TikTok hielp me daarmee door mijn account te verifiëren, zodat iedereen snapte dat mijn account het echte is.”

De narigheid waar de zussen mee te maken krijgen – meestal zijn het racistische opmerkingen – valt volgens hen in het niet bij de steun die ze van hun fans krijgen. “Ik zit nu een jaar op TikTok en naarmate ik meer volgers kreeg, kreeg ik af en toe weleens gemene opmerkingen over mijn hijab,” zegt Fatima. “Maar ik probeer daar verder geen aandacht aan te besteden. De hoeveelheid steun en liefde die ik van mijn fans krijg is veel overweldigender dan het beetje haat dat ik over me heen krijg, dus het maakt me niet zoveel uit.”

Maar de negativiteit waar mensen op TikTok mee te krijgen maken, blijft niet beperkt tot dat platform. Op Reddit zijn er hele groepen die vrouwen en meisjes uitlichten die per ongeluk een glimp van hun huid laten zien, of bij wie je onder het rokje kunt kijken als ze even anders gaan zitten. Er zijn zelfs aparte sites voor dit doeleinde, zoals die er ook zijn om vrouwen lastig te vallen die naast TikTok ook een account hebben op OnlyFans.

In 2020 nam een server op Discord, een chatplatform voor gamers, verzoekjes aan om deepfakes te maken van TikTok-gebruikers – wat neerkwam op nepporno. En een van de meest aangevraagde doelwitten was slechts zeventien jaar oud – terwijl kinderporno niet ineens minder illegaal wordt als het een deepfake is. Bij het verzoek om een andere deepfake stond: “Trouwens, ze wordt over vier dagen achttien.” En TikTokkers zien ook zelf dat hun content op pornosites terechtkomt.

Ze maakte haar account aan toen ze vijftien jaar was en deed er de gebruikelijke dingen mee, zoals dansjes en make-up-tutorials. Maar binnen een paar dagen zat ze al op 150.000 volgers. Ze was erg van haar stuk gebracht door al die aandacht, en deactiveerde haar account. Ze weet nog altijd niet waar die plotselinge populariteit vandaan kwam. 

Toen ze eenmaal over de schok heen was, besloot ze haar account weer te activeren om het nog eens te proberen.

Toen Ava nieuwe filmpjes ging uploaden, begonnen ook de hatelijke reacties. “Ik dacht dat dat wel het ergste was wat er kon gebeuren,” zegt ze. “Ik werd gebodyshamed en kreeg haatberichten. Bodyshamen heeft me nooit echt dwars gezeten en bij die haatberichten had ik zoiets van: whatever.” Daarna maakten een paar mensen accounts aan om haar in berichtjes te bedreigen met verkrachtingen, en dat vond ze al lastiger, maar het bracht haar ook weer niet totaal van haar stuk.

Daar kwam verandering in toen een van haar volgers haar en haar beste vriend Gabriel begon te stalken. De volger stuurde een bericht naar Gabriel, waarin hij Ava’s adres noemde en eiste dat hij zou vertellen met wie ze op dat moment aan het daten was. “Daar moesten nog wel een beetje om lachen, omdat die gast overduidelijk gewoon een gestoorde fan was,” herinnert ze zich.

De volger zei dat hij “iets groots” had gepland voor Ava, en ze dat binnen een paar maanden zouden zien. Uiteindelijk hackte hij Ava’s telefoon, en daarna begon hij haar elke dag berichten te sturen.

“Hij zei dingen als: ‘Ik wil je verkrachten, ik ga je pakken, je kunt dit makkelijk tegenhouden,’” zegt Ava. “Hij stuurde mijn vader dingen als: ‘Ze mag niet meer met haar vrienden omgaan, en als ze dat wel doet, kom ik erachter.’ Hij zei dat hij ons constant in de gaten zou houden.” Elke keer als Ava dacht dat de grens wel was bereikt, ging hij er toch weer overheen.

Zo werd er een steen door de ruit van haar moeders auto gegooid. Er zat een dreigbriefje aan vast: “Ik wil je nemen en je bezwangeren.”

Cyperpesten kan langdurige gevolgen hebben voor tieners en jongvolwassenen. Volgens Hinduja van het Cyberbullying Research Center hebben onderzoeken een verband aangetoond met een laag zelfbeeld, depressie, angststoornissen, gezinsproblemen, problemen op school, geweldplegingen en zelfmoordgedachten en -pogingen.

In een onderzoek van Hinduja en zijn mede-directeur Justin Patchin staat dat bij 60 procent van de leerlingen die te maken hebben gehad met cyberpesten, hun leervermogen op school “vergaand beïnvloed” werd. Ook voelden ze zich niet meer veilig op school – 10 procent van de onderzochte leerlingen gaf aan dat ze om die reden in het afgelopen jaar minstens een keer hadden gespijbeld. “Dat zou gewoon niet mogen gebeuren,” zegt Hinduja.

“Al met al hoop ik dat mensen onthouden dat iedereen een mens blijft, en wij ook pijn voelen,” zegt Nick. “Dat we op zo’n platform actief zijn betekent nog niet dat intimiderende opmerkingen ons niets doen. Iedereen zou zich op TikTok veilig moeten voelen om zijn creativiteit te uiten.”

Maxwell Mitcheson is Ava’s agent en het hoofd talenten bij TalentX Entertainment. Hij wijst erop dat je als contentmaker ook nog aan het groeien bent, en dan fouten moet kunnen maken. “Maar haatdragende opmerkingen wegen erg zwaar: sommige gebruikers kijken zelfs helemaal niet meer naar hun reacties, omdat ze positief proberen te blijven,” zegt hij. “Dan lijkt het net alsof je geen fouten mag maken – je kan zomaar aangevallen worden omdat je gewoon jezelf bent, en je kunt je niet meer verschuilen in de anonimiteit.”

Hij vindt dat Ava’s ervaring aan de extreme kant is, maar er zijn in zijn agentschap zeker meerdere gevallen bekend van contentmakers die gehackt of gestalkt werden, of ineens thuis werden bezocht door een willekeurige fan. “We hebben zelfs weleens beveiligers en privédetectives moeten inschakelen, maar in Ava’s geval was het zo extreem dat het het weleens heel tragisch had kunnen aflopen als de politie van Toronto niet had ingegrepen.”

Nadat de autoruit van Ava’s moeder werd ingegooid, zei de politie tegen Ava dat ze niet meer thuis kon blijven. Ze ging logeren bij een van haar vrienden, maar haar stalker bleef haar berichten sturen. “Hij zei zoiets als: ‘Kijk nou wat je hebt gedaan, dit allemaal jouw schuld,’” zegt ze. Hij stuurde haar een privébericht dat direct verwijderd zou worden nadat ze ‘m had geopend, dus ze gebruikte de telefoon van een van haar vrienden om ‘m op te slaan:

“Ik wil dat het je duidelijk wordt dat ik je aan het afpersen ben. Je moet accepteren dat dit niet gaat ophouden en dat niemand me zal pakken. De politie kon me vroeger ook niet te pakken krijgen. Accepteer het nou maar en geef me wat ik wil. Ik wil dat je me ontmoet in dit park achter je huis en ik wil dit en dit en dit met je doen. Als je dat niet doet, vermoord ik je ouders voor je neus in je huiskamer. En daarna neem ik je alsnog.”

“Dus op dat moment dacht ik: oké, dit loopt uit de hand,” zegt Ava.

Ze stuurde het bericht naar de politie, die tegen haar hele gezin zei dat ze ergens anders moesten gaan verblijven, uren verderop. Dat hebben ze twee weken lang gedaan. Ava’s stalker bleef haar intussen berichtjes sturen: “Kom je zaterdag?” “Je maakt de verkeerde beslissing.” “Je kunt maar beter antwoorden.”

Uiteindelijk werd hij gepakt. Volgens Ava maakte hij een foutje: de VPN-verbinding die hij gebruikte om zijn locatie verborgen te houden, stond per ongeluk een halve seconde uit. Net lang genoeg voor de agenten om zijn locatiegegevens vast te leggen.

Toen de politie hem vond, had hij een paar verschillende sim-kaarten en zes verschillende telefoons bij zich – allemaal vol filmpjes en foto’s van Ava, die hij van haar accounts had gehaald. Volgens de rechercheur die Ava en haar gezin hielp, is de rechtszaak tegen hem op dit moment nog steeds aan de gang.

De ervaring heeft haar wel veranderd. Ze doet niets meer met TikTok en concentreert zich nu vooral op haar familie en haar vriendschappen, hoewel ze af en toe wel nog iets op Instagram zet. Ze zou graag iets actiever willen zijn op social media, maar ze doet het rustig aan, want ze heeft veel last van angstklachten.

“Het heeft echt wat met me gedaan. Ik voelde me thuis niet meer veilig, en mijn ouders waren ook altijd gestrest. We konden niet naar buiten zonder ons bang te voelen. Dat is echt moeilijk, vooral als je bedenkt dat ik nog maar zestien was toen dit gebeurde.”

Voordat ze stopte met TikTok, probeerde ze het juist in filmpjes over haar ervaringen te hebben, en wat het deed met haar geestelijke gezondheid. Maar ze vond bij haar volgers eigenlijk geen gehoor.

“Iedereen had zoiets van: o, een TikTok-meisje op wie alle jongens verliefd zijn, waar klaag je nou over?” zegt ze. “Maar ik ben echt in therapie geweest. Als er zoiets met je gebeurt, ben je daarna niet meer dezelfde. Je kijkt anders naar social media en bent bang dat het opnieuw gaat gebeuren. Je denkt altijd dat deze mensen niet bestaan, totdat het jezelf overkomt.”

De meeste mensen weten niet hoe het is om zoveel volgers te hebben, en op zo’n jonge leeftijd miljoenen ogen op je gericht te hebben. “Besef dat je leven dan heus niet gelijk perfect is. Als veel jongens je leuk vinden, maakt dat je leven nog niet compleet.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.