Foto’s van de cruisescene in New York voordat de AIDS-epidemie toesloeg

De Stonewall-rellen in New York 1969 hebben veel veranderingen (in positieve zin) teweeg gebracht wat betreft LHBTQ-rechten, maar er was ook een ander, minder voor de hand liggend effect. Het was namelijk ook de aanzet voor een golf van seksuele vrijheid, zoals er nog nooit eerder had plaatsgevonden. In de decennia die volgden op de oproer, nam deze nieuwe vrijheid de straten van New York steeds verder over.

Eerdere generaties homoseksuele mannen waren opgevoed met het idee dat ze zich vooral moesten schamen voor hun behoeftes. En hoewel cruise -en gayscenes al lang voor Stonewall bestonden, voelde een seksueel gefrustreerde gemeenschap zich na die zomer van 1969 eindelijk bevrijd. Hun schaamte veranderde in trots, en de vrije seksuele expressie explodeerde op de straten van Manhattan. Geile homoseksuele mannen veranderde het verwaarloosde gebied langs de Hudson in een hedonistisch paradijs, vol van seksuele trots en testosteron, dingen die generaties lang waren opgekropt.

Die dagen zouden misschien wel in de vergetelheid zijn geraakt, als fotograaf Alvin Baltrop ze niet had vastgelegd.

Baltrop, een Afro-Amerikaanse queer, heeft meer dan tien jaar foto's gemaakt van de cruisescenes in vervallen pakhuizen langs de westelijke pier van Manhattan. Precies tijdens de seksbeluste, post-Stonewall, pre-AIDS periode.

Baltrop is geboren in 1948 in de Bronx, en groeide op in een arbeidersgezin. Hij begon met fotograferen toen hij op de middelbare school zat. Nadat hij drie jaar als dokter in dienst was geweest bij het Amerikaanse leger, keerde hij in 1972 terug naar New York. Daar ging hij aan de Academie voor Beeldende Kunsten studeren, maar na een jaar hield hij het voor gezien. In die periode ontwikkelde hij een bijna obsessieve interesse in de dingen die er rond de Hudson pier gebeurden - de expliciete seks, de sm, de drugs en de prostitutie.

Jonathan Weinberg, curator van de expositie The Piers: Art and Sex along the New York Waterfront, die in 2012 in New York te zien was, stelde in een verklaring dat de lege pakhuizen langs de Hudson ook de geboorteplaats was van een nieuwe generatie kunstenaars, waaronder Gordon Matta-Clark, Peter Hujar, en Joan Jonas. De kunstenaars van die expositie "voelden zich aangetrokken tot die pier, omdat het leek alsof ze buiten de sociale controle vielen - het waren ruimtes van vrijheid, die door hun verwaarloosde staat ook dienden als symbolen voor wat leek op de ineenstorting van de moderniteit," aldus Weinberg.

Baltrop leefde meer dan tien jaar temidden van al deze vrijheid. Hij legde de cultuur vast zoals alleen iemand van binnen die gemeenschap dat kon doen. En ondanks het feit dat bijna al zijn foto's klein en in zwart-wit waren, was zijn persoonlijkheid groot en kleurrijk. Toen hij in 2004 stierf aan kanker, werd hij in een overlijdensbericht in de New York Times omschreven als "een lange, funky, elegante mix van Afrikaanse en militaire cultuur". Verder stond er: "Hij was een autoriteit binnen de gemeenschap, en trad op als onderwijzer in seks en (eenvoudigere) medische kwesties voor de ontheemde jongeren in de buurt - in het bijzonder de jongeren die uit hun huis waren geschopt omdat ze homoseksueel waren."

Toen Baltrop nog leefde heeft zijn werk nooit de erkenning gekregen die het verdiende. Hij had te maken met het wijdverspreide racisme in de kunstwereld. "Sommige galeriehouders geloofden niet dat Baltrop zijn foto's zelf had gemaakt," schreef Randal Wilcox - een goede vriend en assistent van Baltrop - in 2012 in Revista Atlántica. "Een galeriehouder vroeg hem waarom hij het portfolio van een witte fotograaf had gestolen en deed alsof het zijn eigen werk was. Anderen toonden alleen interesse in zijn werk omdat ze het wilden stelen."

In 1977 had Baltrop een solotentoonstelling bij Glines, een non-profitorganisatie in Manhattan die zich inzet voor homoseksuele kunstenaars. En in 1992 exposeerde hij wat foto's in de Bar, een populaire gaybar in het zuidoosten van Manhattan, waar hij ook werkte als portier. Pas in 2008, vier jaar na zijn dood, werd zijn werk aan een breder publiek getoond. Dat gebeurde met een foto op de cover van Artforum, waar een essay van Douglas Crimp bij hoorde. Hierin stond dat de foto's van Baltrop de samenkomst van "artistiek en seksueel experimenteren in de vervallen industriële pakhuizen van Manhattan in de jaren zeventig liet zien"

Yona Backer, een vooraanstaand curator die sinds 2008 als adviseur heeft samengewerkt met de Alvin Baltrop Trust, is het daar volledig mee eens. Ze schrijft het succes van zijn werk toe aan een combinatie van factoren: zijn relatie met de gemeenschap van de Hudson pier ("hij nam geen foto's als een buitenstaander die even een kijkje kwam nemen, maar echt als een deelgenoot," vertelde ze) en zijn gebruik van licht en landschap ("gebruik makend van de architectonische elementen die deel waren van de pier, terwijl hij ook veel aandacht had voor contrasten. Daarmee wekte hij bepaalde emoties op.")

Voor Joseph Lovett, regisseur van Gay Sex in the 70s, een documentaire over seks in de homoseksuele gemeenschap in de periode tussen Stonewall en de AIDS-crisis, is het werk van Baltrop belangrijk, omdat hij een geweldige kunstenaar was die "de situatie wilde laten zien hoe die was". Zoals Randal Wilcox het in een interview uit 2009 omschreef: "Het grappige van zijn foto's, is dat zijn grootste talent - hij had een heel verfijnd gevoel voor esthetiek - niet in de weg zat van wat hij wilde laten zien."

Baltrop was een van de personen die is geïnterviewd voor de documentaire van Lovett. Lovett vertelt hem in de documentaire dat sommige mensen over de dagen op de pier hebben verteld dat het "de meest bevrijdende periode was die de westerse wereld ooit heeft gekend sinds Rome." In het beeldmateriaal zie je Baltrop pauzeren en een moment denken, voordat hij lacht en ermee instemt: "Dat was het inderdaad…"