Witte mensen die doen alsof ze van kleur zijn is het toppunt van wit privilege

Ongeveer een jaar voordat hun vriendschap definitief voorbij zou zijn, werd historicus Jessica Krug nog door schrijver Hari Ziyad uitgenodigd op een feestje bij hem thuis in New York.

Het rommelde al wat langer tussen Krug, die Afro-Amerikaanse geschiedenis doceerde aan de George Washington-universiteit, en Ziyads vrienden. Krug had altijd gezegd dat ze zelf van Puerto-Ricaanse afkomst was, maar haar vrienden geloofden dat niet helemaal – en terecht, zou later blijken. Krug wierp zichzelf op als iemand die activistisch was en oorspronkelijk uit The Bronx kwam, en volgens Ziyad vond ze dat de politieke overtuigingen van zijn vrienden eigenlijk maar een beetje slap waren.

Op het feestje was op een gegeven moment een nummer van Ariana Grande te horen. Een van Ziyads vrienden grapte: “Ah, mijn favoriete witte vrouw van kleur!” – een knipoog naar het feit dat Grande nogal vaak bronzer gebruikt, waarmee ze zich veel minder wit voor zou doen als ze daadwerkelijk is.

Krug was daar niet van gediend. “Ze had zoiets van: ‘Zoiets kun je niet zeggen. Zij jat van zwarte mensen en dat zou je niet moeten aanmoedigen,’” herinnert Ziyad zich.

Op 3 september 2020 belde Krug hem in paniek op om de waarheid te vertellen: ze kwam niet uit de Bronx en haar ouders kwamen niet uit Puerto Rico, maar uit Kansas. “Zover ik weet had ze nooit gezegd dat ze eigenlijk wit is,” zegt Ziyad.

Nog diezelfde dag publiceerde Krug een uitgebreid stuk op Medium, getiteld ‘The Truth, and the Anti-Black Violence of My Lies’. Daarin ging ze dieper in op haar bedrog, dat al vrijwel haar hele volwassen leven aan de gang was. Krug had zelf niet in het stuk uitgelegd waarom ze ervoor koos om juist op dat moment de waarheid te vertellen, maar Yomaira C. Figueroa, universitair docent wereldwijde diaspora aan de Michigan State-universiteit, tweette dat ze op het punt had gestaan om ontmaskerd te worden door Afro-Latijnse studenten.

“Ik heb mijn levenservaring als wit Joods kind in Kansas verdrongen, en in plaats daarvan verschillende identiteiten aangenomen waar ik geen recht op had,” schreef Krug. “Eerst een Noord-Afrikaanse zwartheid, toen een zwartheid met wortels in de Verenigde Staten, en toen een zwartheid uit de Bronx met Caribische roots. Ik ben geen culture vulture. Ik ben een bloedzuiger.”

“Dat voelde niet oké,” zegt Ziyad. “Maar aan de andere kant bevestigde het ook veel dingen die ik al dacht.” Krug heeft zelf niet gereageerd op ons verzoek om commentaar.

Het verhaal van Krug ging helemaal viral. Voormalige collega’s en studenten spraken zich uit over hoe ze door haar leugens waren beïnvloed, en hoe zij mogelijkheden had benut waar anders zwarte academici gebruik van hadden kunnen maken, zoals beurzen, prijzen en aanstellingen. 

Eerder had ook Rachel Dolezal zich voorgedaan als zwart persoon – ze was destijds voorzitter van een lokale afdeling van de National Association for the Advancement of Colored People (NAACP). Maar waar Dolezal een uitzondering leek, was het bij Krug duidelijk dat ze deel uitmaakte van een almaar groeiende groep bedriegers: witte mensen die zich voordoen als iemand van kleur.

Alleen al in het afgelopen jaar kregen naast Krug ook wellness-influencer Hilaria Baldwin, journalist Claudia Lawrence en filmmaker Michelle Latimer aantijgingen dat ze over hun afkomst logen. Dat klinkt misschien apart, omdat mensen van kleur door de jaren heen zelf juist vaak hebben gedaan alsof ze wit waren omdat ze zo bijvoorbeeld meer kans maken op een baan. Maar hier is het dus precies andersom.

Misschien ben je geneigd om te zeggen dat er gewoon een steekje loszit bij dit soort mensen, maar volgens de deskundigen die ik sprak ga je daarmee voorbij aan het grotere plaatje. Want als je als wit persoon zo’n act opvoert – of je dat nu doet vanwege de aandacht of om je cultureel kapitaal wat op te vijzelen – is dat eerder het toppunt van wit privilege.

In 1987 werd Hollywoodlegende Merle Oberon uitgenodigd bij de AACTA Awards – de belangrijkste filmprijs van Australië. Zelf had Oberon altijd beweerd dat ze uit Tasmanië kwam. In de documentaire The Trouble With Merle Oberon is te zien hoe ze bij de ceremonie op het podium komt in een witte avondjurk, met twee mannen in smokings aan haar zijde. 

“Ik weet dat je nog verschrikkelijk jong was toen je Tasmanië verliet, maar heb je er nog herinneringen aan?” vraagt een van de mannen aan Oberon. “Nee, sorry, totaal niet,” antwoordt ze, terwijl ze glimlachend haar hoofd schudt.

Oberon overleed het jaar daarna. Pas toen in 1983 de biografie Merle: A Biography of Merle Oberon uitkwam, werd duidelijk dat ze haar hele leven had gedaan alsof ze uit Tasmanië kwam. Na de dood van haar vader, een Britse legerofficier, zou ze van Tasmanië naar India zijn verhuisd, waar ze zou zijn opgevoed door haar peetouders. In werkelijkheid was Oberon deels Sri Lankaans en deels Maori en was ze in armoede opgegroeid in Mumbai. De echte identiteit van haar biologische vader is nog altijd onbekend, maar hij heeft in ieder geval niet in het Britse leger gezeten. Volgens sommige verhalen droeg ze een lichte laag make-up om de act te kunnen blijven opvoeren. 

Waarschijnlijk was dit voor Oberon de enige manier om door te kunnen breken in Hollywood, om nog maar te zwijgen van al het andere racisme waar ze in die tijd mee te maken zou hebben gehad.

“Wie zich voordeed als wit, deed dat om te overleven,” zegt Whitney Pirtle, universitair docent sociologie aan de Universiteit van Californië in Merced. Volgens haar gaf het zwarte mensen met een lichte huidskleur en mensen met een gemengde achtergrond “privileges en de mogelijkheid om te reizen, dingen te leren, een andere huwelijkspartner te kiezen. Dingen die alleen waren weggelegd voor witte mensen.”

“Maar er kleefden veel risico’s aan: je moest een heel nieuw levensverhaal bedenken en kon eigenlijk niet meer met je familie praten. Als men erachter kwam, stond je leven op het spel.”

Door te doen alsof ze wit waren, kregen zwarte mensen mogelijkheden die normaal gesproken alleen witte mensen hadden. Maar als witte mensen zich voordoen als zwarte mensen, doen ze dus in wezen aan dubbeldippen. “Door ruimte te claimen die daarvoor al beperkt was en eigenlijk voor hen gesloten was, krijgen ze nóg meer privileges,” zegt Pirtle.

Het is onduidelijk hoelang dit fenomeen al bestaat, maar er zijn gevallen van bekend die teruggaan tot het begin van de twintigste eeuw. Sinds de opkomst van social media is het veel makkelijker om de bedriegers onder de aandacht te brengen – Dolezal was daar een goed voorbeeld van.

Pirtle zegt dat uit onderzoek blijkt dat er steeds meer witte studenten zijn die bij hun aanmelding voor de universiteit niks onder het kopje ‘afkomst’ invullen. Misschien doordat ze dus denken dat het nadelig is om voor hun witte huidskleur uit te komen.

In sommige delen van Canada en de VS is het aantal mensen dat zich in volkstellingsregisters identificeert als Métis of Cherokee juist erg toegenomen. Volgens Darryl Leroux, de Canadese schrijver van het boek Distorted Descent: White Claims to Indigenous Identity, is deze trend het gevolg van witte Franse afstammelingen die “zichzelf inheemsen” – oftewel: een inheemse afkomst claimen.

Een van de meest in het oog springende voorbeelden daarvan was Grey Owl (geboren als Archibald Stansfeld Belaney). Hij was een van de eerste natuurbeschermers van Canada, die loog over zijn afkomst toen hij in 1906 in Canada aankwam. Ook de gevierde auteur Joseph Boyden deed alsof hij inheems was, terwijl hij een Ierse en Schotse achtergrond heeft. En tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen verontschuldigde Elizabeth Warren zich ervoor dat ze zich decennia lang als inheems had geïdentificeerd. Ze had een DNA-test gedaan om aan te tonen dat ze verre inheemse voorouders had, maar omdat stammen eigenlijk zelf bepalen of iemand deel van hen uitmaakt, heeft ze daar ook sorry voor gezegd. Kim TallBear, universitair docent inheemse studies aan de Universiteit van Alberta, legde destijds uit dat inheemse stammen geen genetische tests gebruiken om hun leden te bepalen, maar juist naar “andere vormen van biologische en politieke banden” kijken.

Dan was er nog Michelle Latimer, de regisseur die er in het afgelopen jaar van werd beschuldigd dat ze ten onrechte had beweerd dat haar afkomst deels Algonquin, deels Métis en deels Frans was en dat ze deel uitmaakte van de Kitigan Zibi Anishinaabeg-stam. Na die beschuldiging nam ze ontslag bij de serie Trickster, die ze maakte met een inheemse cast en crew voor de Canadian Broadcasting Corporation (CBC). Het tweede seizoen van de serie, die gebaseerd was op de boeken van de inheemse auteur Eden Robinson, is nu volledig afgeblazen door de CBC. (Voor alle volledigheid: Latimer was ook producent van de serie RISE op VICELAND, over activisme in inheemse gemeenschappen.)

Tamara Bell – een filmmaker van Haida-afkomst – stelde vervolgens voor om in Canada een wet in te voeren die het mogelijk zou maken om dit soort wisseltrucjes strafbaar te maken. Het ging dan met name om mensen die doen alsof ze een inheemse afkomst hebben, en daar prijzen of subsidies voor krijgen. 

“Canada sluit helaas nog vaak zijn ogen voor de grootschalige uitbuiting van inheemse identiteiten,” zei Bell op een persconferentie in januari. “Het is echt een groot probleem geworden.”

Iedereen zal het erover eens zijn dat het niet helemaal in de haak is om je culturele achtergrond te vervalsen. Maar blackfishing – alleen doen alsof je niet wit bent terwijl dat wel degelijk het geval is – lijkt een stuk minder controverse op te roepen, terwijl het eigenlijk ook weer niet zoveel van elkaar verschilt.

“Als we Jessica Krug aan de schandpaal nagelen, maar Kim Kardashian niet, houden we onszelf eigenlijk wat voor de gek,” zegt Jonathan Rosa, universitair docent bij het centrum voor vergelijkende studies naar etniciteit aan de Stanford-universiteit. “Veel mensen zien Ariana Grande als een vrouw van kleur, en kunnen zich niet voorstellen dat ze is opgegroeid als witte vrouw.”

“Als je in de VS opgroeit als latina, word je daar vaak mee geconfronteerd,” gaat hij verder. “Dat heeft zij gewoon echt niet meegemaakt, maar toch vinden we het helemaal prima dat zij met die ambiguïteit speelt.”

Dit alles heeft volgens Rosa onder andere te maken met de vermarkting van afkomst en diversiteit. Als instellingen worden geconfronteerd met hun witheid, is hun instinct om meer niet-witte mensen aan te nemen – wat juist de oppervlakkigste manier is om met dat probleem om te gaan. Zo los je namelijk niet de structurele oorzaken op waarom zij in de eerste instantie werden buitengesloten. “En daarnaast creëert het ook weer andere problemen, zoals bijvoorbeeld deze vorm van fraude,” zegt hij.

“Op het moment dat je een collectieve historische ervaring inzet als individuele identiteit, wordt het iets dat je als individu kunt bezitten of vercommercialiseren,” vervolgt hij. “En daarmee werk je dus echte en neppe identiteiten in de hand.”

Waarom lukt het dit soort bedriegers om zo lang onopgemerkt te blijven? Volgens Maryann Erigha, universitair docent sociologie en Afro-Amerikaanse studies aan de Universiteit van Georgia, komt dat doordat ze makkelijk van identiteit kunnen wisselen en in hun leven met geen – of veel minder – racisme te maken hebben gehad. “Ze zien gewoon een ruimte waar ze aan de top van de groep kunnen gaan staan.”

Rosa benadrukt dat het lastig is om hier wat aan te doen, omdat het ook weer gevaarlijk kan zijn om te benoemen wie wel en wie niet authentiek is. “Uiteindelijk komt niemand op een eenduidige manier overeen met deze categorieën, omdat ze op een gewelddadige wijze zijn ontstaan,” zegt hij. “Ze hebben een gewelddadige geschiedenis, en eigenlijk zouden ze problematisch moeten zijn voor ons allemaal.”

“Maar wat ik veel belangrijker vind, is dat een gemeenschap zelf in staat is om te bepalen wat het betekent om er deel van uit te maken, en wat hun collectieve visie is.”

Ziyad heeft niet meer met Krug gesproken sinds het telefoontje waarin ze vertelde dat ze wit was. Hij vindt dat ze veel zwarte mensen om hem heen heeft beschadigd toen ze nog vrienden waren. Ze beledigde de zwarte vrouwelijke redacteuren van zijn boek Black Boy Out of Time: A Memoir, moedigde hem aan om afstand te nemen van zijn vrienden, lokte in het openbaar ruzies uit met witte mensen en verwachtte dat haar zwarte vrienden haar zouden verdedigen, en had kritiek op het feit dat Ziyad in therapie ging. Dat vond ze namelijk “individualistisch”.

Hij vond haar stuk op Medium “geen echte verontschuldiging” en hoeft verder niks meer van haar horen. “Het kan me niet schelen,” zegt hij. “Ik denk dat ik ervan heb geleerd wat er te leren valt, ook over de grenzen die we mogen hebben binnen de gemeenschap. Ik volg mijn intuïtie nu veel makkelijker. Maar dat neemt niet weg dat ik me belazerd heb gevoeld.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Canada.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.