Schedels, Maria's en hakenkruizen: Een visuele encyclopedie van Russische gevangenistatoeages

FYI.

This story is over 5 years old.

Tattoo

Schedels, Maria's en hakenkruizen: Een visuele encyclopedie van Russische gevangenistatoeages

We spraken met de uitgever van een nieuw boek vol gevangenistatoeages uit de Sovjettijd.

Tatoeages spelen nogal een grote rol in de gevangenis. Ja, de komodovaraan op je enkel mag dan staan voor die twee gekke dagen toen je dronken werd van de Bintang en overnachtte in een Indonesische jeugdherberg, maar was je bedoeling echt dat iedereen je voor de rest van je leven zou associëren met het grootste reptiel ter wereld? Nee. Nee, dat was het niet.

In de gevangenis vormen tatoeages een belangrijk deel van het uniform van de gedetineerden, niet alleen omdat ze het misdrijf weerspiegelen, maar ook omdat ze als uniek communicatiemiddel dienen. Een mes door de nek betekent bijvoorbeeld dat een gevangene iemand in de bak heeft vermoord en zich beschikbaar stelt om dit in opdracht voor anderen ook te doen. In andere woorden: zie je deze man richting je cel lopen nadat alle bewaking is verdwenen, maak dan dat je wegkomt.

Advertentie

Arkady Bronnikov wordt beschouwd als de meest toonaangevende Russische expert op het gebied van tatoeage-iconografie, en bundelde ongeveer 180 foto's van criminelen in strafrechtelijke instellingen in de Sovjettijd. Russian Criminal Tattoo Police Files is gepubliceerd door FUEL en telt 256 pagina's, wat het waarschijnlijk de grootste bundeling van gevangenistatoeages ooit maakt .

Ik kwam in contact met Damon Murray, medeoprichter van FUEL, en sprak met hem over het boek.

De schedel en de gekruiste botten op de schouders staan symbool voor een levenslange celstraf. Het meisje dat haar jurk met een hengel probeert te vangen op zijn linker voorarm staat voor verkrachting. (Alle foto's © Arkady Bronnikov / FUEL)

VICE: Hoi, Damon. Waarom wilde je dit boek publiceren?
Damon Murray: Bij FUEL hebben we voorheen al de serie Russian Criminal Tattoo Encyclopaedia, Drawings from the Gulag, en Soviets gepubliceerd – dus er is een duidelijk patroon. Deze boeken waren gebaseerd op de tekeningen van Danzig Baldaev – een gevangenisbewaker die het fenomeen van tatoeages van Russische criminelen in de loop van zijn carrière documenteerde.

Tijdens de research naar Soviets kwamen we een artikel tegen over een gepensioneerde agent, Arkady Bronnikov. Bronnikov was dertig jaar lang een expert in criminologie aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken van de USSR, waardoor hij onder andere penitentiaire instellingen in de Oeral en Siberië bezocht. Van halverwege de jaren zestig tot halverwege de jaren tachtig interviewde hij gedetineerden over hun tatoeages, verzamelde hij informatie, en fotografeerde hij. Dit leidde tot het ontstaan van één van de meest uitgebreide archieven tot nu toe. We wisten meteen dat dat een prachtig boek op zou leveren.

Advertentie

Een mes door de nek betekent dat een gevangene iemand in de gevangenis heeft vermoord en zich beschikbaar stelt om dat in opdracht ook voor anderen te doen.

Hoe kwam je aan je informatie over de gefotografeerde gevangenen?
Naast een klein gedeelte aan het begin van het boek – dat een aantal feitelijke politiedossiers uitlegt – is alle informatie over de criminelen door middel van hun tatoeages verzameld. Hun misdaden variëren van ernstige gevallen zoals moord of verkrachting, tot 'lichtere' delicten zoals zakkenrollen en inbraak.

Waarmee maakten ze de tatoeages?
De meeste tatoeages zijn gezet op een primitieve en pijnlijke wijze. Het proces kon een aantal jaar in beslag nemen, maar één klein figuurtje kon binnen vier tot zes onafgebroken uren worden gemaakt. Het apparaat waarmee het gezet werd is een omgebouwd elektrisch scheerapparaat, waar gevangenen naalden en ampullen van vloeibare kleurstof aan monteerden.

Een van de velen die syfilis, aids of tetanus opliepen door de onhygiënische omstandigheden waarin getatoeëerd werd.

Waar haalden ze de inkt vandaan?
Voor het pigment werd een mengsel van verschroeid rubber en urine gebruikt. Om gezondheidsredenen gebruikten ze wel de urine van de desbetreffende persoon. Omdat tatoeëren verboden was door de autoriteiten vond het in het geheim plaats, meestal in onhygiënische omstandigheden. Dat kon gemakkelijk leiden tot ernstige complicaties zoals gangreen en tetanus.

Advertentie

Maar ze deden het alsnog?
Ja. Een regel was wel dat criminele leiders niet veel tatoeages mochten hebben – op een paar zeven- of achtpuntige sterren op de sleutelbenen na. Ook dienden tatoeages puur als crimineel element, dus politieke gevangenen hadden er ook geen.

Wat vind je zelf van deze tatoeagecultuur?
Het is nogal opmerkelijk hoe tatoeages nergens zo'n unieke en gedefinieerde taal uitdrukken als in de gevangenis. Iedere afbeelding heeft een betekenis: een tatoeage kan letterlijk een kwestie van leven of dood zijn.

Als een nieuwe gevangene binnenkwam werd hem gevraagd of hij achter de tatoeages stond. Als hij daar geen antwoord op kon geven – of als andere gevangenen erachter kwamen dat hij 'valse' tatoeages droeg, kreeg hij een stuk glas of een baksteen om het eraf te schuren. Als hij dat niet deed dan waren de consequenties ernstige mishandeling, verkrachting of de dood.

Let op: we zijn overgestapt op een andere facebookpagina. Like VICE Nederland voor je dagelijkse partij prachtverhalen, want anders mis je dingen:

De achtpuntige sterren op de schouders van de gevangene geven aan dat hij een hoge positie heeft in het criminele circuit, terwijl de medailles prijzen vertegenwoordigen van het verzet tegen het Sovjetregime. De ogen op zijn buik suggereren dat hij homo is (de penis staat voor de neus van het gezicht).© Arkady Bronnikov / FUEL

Een slang om de nek is een teken van drugsverslaving.© Arkady Bronnikov / FUEL

De vuurtoren op zijn rechterarm staat voor het streven naar vrijheid. Iedere handboei om de pols duidt op een gevangenisstraf van meer dan vijf jaar.© Arkady Bronnikov / FUEL

De lijnen tussen de punten van de ster op zijn schouders duiden op dat hij gedeserteerd heeft; De tatoeage betekent letterlijk: “Ik verafschuw het leger.”© Arkady Bronnikov / FUEL

De duivels op de schouders van de gevangene symboliseren de immense haat tegen autoriteit en de gevangenisstructuur.© Arkady Bronnikov / FUEL

Een tatoeage van een zeemeermin kan een vonnis van ontucht met kinderen betekenen. Deze gevangenen worden door anderen gedwongen om de tatoeage te nemen.© Arkady Bronnikov / FUEL

De dollarbiljetten, wolkenkrabbers, en het machinegeweer met de initialen ‘US’ erop, representeren de liefde voor de Amerikaanse maffia-achtige levensstijl.© Arkady Bronnikov / FUEL

Een tweekoppige adelaar is een Russisch symbool dat woede tegen de Sovjet-Unie vertegenwoordigt. Het Vrijheidsbeeld impliceert het verlangen naar vrijheid, terwijl het figuur met het pistool de bereidheid om geweld en moord te plegen symboliseert.© Arkady Bronnikov / FUEL

De cowboy met een pistool geeft aan dat de man bereid is om risico’s te nemen. De duif (linker schouder) staat symbool voor een voorspoed en verlossing.© Arkady Bronnikov / FUEL

De roos op de borst betekent dat hij achttien is geworden in de cel. De afkorting ‘SOS’ op zijn rechter voorarm staat voor “Spasi, Otets, Syna” (red me, vader, je zoon) of "Suki Otnyali Svobodu"(kutwijven hebben mijn vrijheid gestolen).© Arkady Bronnikov / FUEL

In strikte regimes tref je vaker een vlinderdas om de nek aan. Het dollarteken op de vlinderdas geeft aan dat hij is veroordeeld voor kluizenkraken, witwassen, of voor diefstal van staatseigendom. © Arkady Bronnikov / FUEL

Deze tatoeage is een variatie op de mythe van Prometheus, die na het bedonderen van Zeus werd geketend aan een rots. Dat staat symbool voor de eeuwige staf. © Arkady Bronnikov / FUEL