Undercover junkie

Soms was hij Steven Francis Neill, en soms was hij Neill Franklin. De eerste was een werkloze junkie uit Baltimore, altijd op zoek naar de volgende fix. De laatste was een undercover narcotica-agent.

"Uiteindelijk werd de situatie te ingewikkeld," legt de inmiddels gepensioneerde Neill Franklin (zijn echte naam) uit. "Ik raakte verstrikt tussen beide werelden. Dat is ook een van de redenen waarom er inmiddels strikte tijdslimieten voor undercoveragenten bestaan. In het verleden is het een aantal keer voorgekomen agenten te lang undercover bleven."

Neill leidde me rond door Baltimore, de stad waar hij is opgegroeid en waar hij de 34 jaar van zijn carrière als agent doorbracht. Terwijl we door een woestenij van verlaten en uitgebrande huizen rijden, wordt het duidelijk waarom de 55-jarige Franklin naar de buitenwijken is verhuisd om daar van zijn pensioen te genieten. Hangjongeren werpen ons grimmige blikken toe vanonder straatbordjes waarop de namen heel wat idyllischer klinken dan de omgeving doet vermoeden: Eden, Crystal, Spring.

In de uren die daarop volgden interviewde ik hem over de war on drugs waar hij aanvankelijk onderdeel van was, maar waar hij inmiddels tegen is omdat het volgens hem de stad heeft geruïneerd. Als executive director van de [Law Enforcement Against Prohibition (LEAP)](http://In de uren die daarop volgden interviewde ik hem over de war on drugs waar hij aanvankelijk onderdeel van was, maar waar hij inmiddels tegen is omdat het volgens hem de stad heeft geruïneerd. Als executive director van de Law Enforcement Against Prohibition (LEAP) is Franklin – samen met 3500 andere voormalig agenten, rechters en officieren van justitie – op een missie om alle drugs te legaliseren. ) is Franklin – samen met 3500 andere voormalig agenten, rechters en officieren van justitie – op een missie om alle drugs te legaliseren.

VICE: Hoe was het om hier op te groeien?
Neill Franklin: In de jaren zestig waren al deze prachtige woningen die hier nu dichtgetimmerd leeg staan, bewoond. In mijn buurt woonden artsen, docenten en zakenmannen. Van alle kanten kwamen ontzettend veel goede invloeden, maar door het geweld hield dat gauw op.

Wat veroorzaakte dat geweld?
De drugshandel. Nee, niet zozeer de drugshandel, maar de handhaving van de narcoticabrigade er omheen. Er waren altijd al drugs, maar het geweld kwam pas later. Er waren indertijd maar een paar grote drugsorganisaties in de stad, die onderling verschillende gebieden hadden verdeeld. "Dat is jouw gebied, dit is het onze, en als er conflicten ontstaan, lossen we dat met elkaar op." Geweld was slecht voor de handel. Toen de war on drugs begon, doekten we die organisaties één voor één op. De vrijgekomen functies van de mannen die we oppakten werden vervolgens ingevuld door hun zonen, die met elkaar in conflict kwamen over wie welke positie zou krijgen. Het probleem verplaatste zich naar de straat, bendes werden gevormd en die zes organisaties werden er zeshonderd.

Dus na elke drugsvangst nam het geweld toe?
Dat klopt helemaal. Het aantal overdoses nam ook toe. Mensen overdoseren omdat hun dealer is gearresteerd en ze een nieuwe dealer moeten zoeken. Bij je oude vertrouwde dealer weet je precies wat je krijgt, hoe sterk het is. Bij een nieuwe dealer weet je dat niet: als het te sterk is, neem je snel teveel en is de kans groter dat je daaraan overlijdt. Ik wil niet doen alsof drugsgebruik en verslavingen geen problemen zijn, maar het verbieden van drugs voorkomt ze niet, integendeel: het zorgt alleen maar voor nieuwe problemen.

Was je hiervan op de hoogte toen je agent werd?
Nee, ik had geen idee.

Neill Franklin

Wat waren je overtuigingen in die tijd?
Die had ik eigenlijk niet echt. Ik ging bij de politie omdat mijn broer agent was.

Waarom koos je ervoor bij de narcoticabrigade te gaan?
Het was niet alsof ik op een missie was om de wereld te bevrijden van drugs. Het was gewoon een opwindende baan. Ik zag geregeld ongure types de kelder van het politiebureau in- en uitkomen, ze reden altijd in dikke bakken. Ik kwam erachter dat het undercoveragenten waren die zich concentreerden op de drugshandel. Ik liet me direct overplaatsen, dat was het begin van mijn carrière in de drugshandhaving.

Wat was je undercoveridentiteit?
Ik vertelde iedereen dat ik van huis uit een rijkeluiszoontje was die het huis uit was gezet door zijn vader, maar nog steeds door zijn moeder werd gekoesterd, en altijd geld van haar kreeg.

Hoe creëer je zo'n imago?
Dat is niet zo'n probleem. Je observeert gewoon de mensen met wie je daar rondhangt, pikt hier en daar wat karaktertrekjes van ze op en daar stel je een personage uit samen. Ik was altijd erg goed in het imiteren van anderen.

Wat deed je als lid van de narcoticabrigade?
Voornamelijk de plaatselijke bars bezoeken. Je ontmoet er vanzelf de drugsgebruikers en van daaruit ontstaat je netwerk. Je arresteert die mensen en zorgt ervoor dat ze je informant worden. Zo groeit het aantal mensen waarmee je in contact komt.

Je ging niet achter bepaalde dealers aan?
Soms wel. Er was een man die ik moest arresteren in een bar die Duke's Lounge heette. Die man, Gant, vertrouwde me voor geen meter. Met anderen raakte ik wel bevriend, waarna ze allemaal informant konden worden. Ik heb geen idee wat er daarna met ze is gebeurd. Pas later realiseerde ik me dat het ging om een zwarte club: de afdeling wilde dat ik zwarte clubs zou sluiten.

Er zaten dus racistische motieven achter?
In de meeste gevallen niet, denk ik. Het was gewoon gemakkelijker om die mensen op te pakken. Geef me een politie-eenheid met drugshonden, en dan gaan we langs wat blanke gemeenschappen en kunnen we zo een blanke drugsorganisatie oprollen. Maar als dat al een keer gebeurt, dan gaat de volgende dag bij de burgemeester de telefoon en komen de daders binnen no-time op vrije voeten.

Voelde je als undercoveragent sympathie voor de mensen waar je zogenaamd bevriend mee raakte?
Voor sommigen wel. Het waren goede mensen, als ieder ander. Ik dacht er indertijd minder genuanceerd over, deed gewoon mijn werk, maar dit waren niet de mensen die winkels overvielen of anderen mishandelden.

Hoe ben je eigenlijk van gedachten veranderd?
Naarmate ik langer in het vak zat, kreeg ik meer begrip voor mensen die drugs gebruiken. Hoeveel erger is het eigenlijk om een joint te roken dan een fles whiskey weg te werken? Uiteindelijk begon ik te begrijpen waarom het drugsbeleid zo in elkaar zit. Het gaat om de sociale controle: mensen die andere mensen onder de duim houden.

Hoe bedoel je?
Kijk maar naar hoe de war on drugs is begonnen, onder Nixon. Hij had zwaar te lijden onder de protesten tegen de oorlog in Vietnam en de burgerrechtenbeweging. Je kunt mensen niet in de bak gooien omdat ze hun recht op vrijheid van meningsuiting opeisen, of omdat ze zwart zijn, maar je kunt ze wel vastzetten om wat ze doen. H.R. Haldeman, de rechterhand van Nixon, herinnert zich dat Nixon ooit zei dat de zwarte gemeenschap het daadwerkelijke probleem was, en dat er moest worden gezocht naar een onopvallende manier om dat probleem op te lossen. Dat was vlak voordat hij de war on drugs begon.

En, werkte het plan van Nixon een beetje?
Drugs worden relatief gezien in iedere gemeenschap op dezelfde manier gebruikt. De soort drug kan natuurlijk verschillen, de methoden van gebruik ook. Maar de handhaving verschilt van gemeenschap tot gemeenschap enorm. Waarom denk je dat het aantal Afro-Amerikanen dat vast zit, vele malen hoger is dan Latino's of blanken? Ze hebben relatief weinig politieke en financiële macht, er wordt niet veel aan gedaan.

Wat zijn volgens jou de effecten van die enorme verschillen?
Als je wil dat de gemeenschappen veiliger worden, moet je niet iedereen naar de gevangenis sturen. Als je een man vastzet, zet je eigenlijk zijn hele familie vast: financieel gaan ze er enorm op achteruit. Een gevangenis is niet bepaald een plek waar je de goede dingen des levens leert. Het zijn instituten die drijven op corruptie en geweld. Mensen die vrijkomen, zijn slechter af dan toen ze de gevangenis inkwamen. Ze hebben een strafblad en komen daarom nauwelijks aan het werk, tenzij ze de drugshandel ingaan natuurlijk. Het is een vicieuze cirkel.

Wat is je reactie op critici die menen dat juist de drugs gezinnen kapotmaken?
Meestal zijn de drugs zelf niet het grootste probleem ­– het is de levensstijl die erdoor verandert in een omgeving waar drugs illegaal zijn. Juist door het verbod is de straatprijs van drugs enorm opgedreven. Om hun verslaving te kunnen bekostigen beginnen mensen met stelen en dealen.

Wat zeg je tegen mensen die menen dat het legaliseren van drugs voor meer verslaafden zal zorgen?
Het eerste wat ik ze zal vragen is: "Als het morgen legaal is, welke drug ga jij dan kopen? Coke, heroïne of chrystal meth?" Het komt erop neer dat niemand ooit zegt: "Het lijkt me een goed idee nu even wat meth te gaan proberen." Drugs zijn nu al zo gemakkelijk te verkrijgen dat iedereen die wil gebruiken, meteen kan beginnen met gebruiken. Zelfs in de gevangenis kun je ze krijgen. Er is in heel Amerika geen enkele drugsvrije gevangenis: als je de drugs daar niet eens weg kan houden, hoe wil je drugs dan uit een vrije maatschappij weren?

Waarom is er volgens jou zoveel weerstand tegen het voorstel van LEAP om drugs te legaliseren?
Ik denk dat men bang is de traditie te doorbreken, men blijft erg conservatief rondom het onderwerp.

Het duurde maar dertien jaar voordat men besefte dat de drooglegging van alcohol in de VS geen zin had.
Precies. Natuurlijk herinnerde men zich toen ook hoe het was vóór de drooglegging, omdat het maar zo kort duurde.

Waarom denk je dat mensen zo anders over alcohol denken dan over andere drugs?
Waarschijnlijk omdat alcohol zo'n lange traditie in onze maatschappij kent. Alcohol is veel gevaarlijker dan alle andere drugs die we hier kennen. Het vernietigt je ingewanden. Heroïne niet, cocaïne ook niet. Men denkt van wel, maar het zijn de chemicaliën waarmee de drugs worden versneden, die de gezondheidsproblemen veroorzaken. Met pure heroïne word je net zo oud als ieder ander, zolang er maar niets anders in zit.

Wie veroorzaakten in je tijd als agent de meeste problemen, mensen die high waren of mensen die dronken waren?
Het waren altijd de mensen die hadden gedronken. Alcohol en geweld gaan hand in hand. Ik ben in mijn tijd als agent nog nooit in aanvaring gekomen met iemand die alleen maar wiet had gerookt, en bij meldingen van huiselijk geweld was er altijd sprake van alcohol. Mensen die blowen zijn vrij meegaand.

Het nieuwste boek van Roc, And, is onlangs uitgekomen. Meer informatie kun je vinden op zijn website.