Od teraz w Szwecji seks bez wyraźnej zgody to gwałt

Od 1 lipca Szwecja jako dziesiąty kraj w Europie definiuje gwałt jako seks bez wyraźnego przyzwolenia. Obowiązujące dotychczas prawo wymagało dowodów, że ofiara doświadczyła fizycznej przemocy, gróźb lub była w stanie podatnym na wykorzystanie. Jednak po latach nacisków, szwedzki parlament przytłaczającą większością przegłosował zmianę w prawie, które od teraz wymaga, by seks zawsze był dobrowolny i świadomy. Inaczej jest nielegalny.

Przełomowy moment nastąpił w 2013 roku, gdy cztery kobiety połączyły siły w proteście po tym, jak szwedzki sąd uniewinnił trzech mężczyzn oskarżonych o zgwałcenie butelką od wina 15-letniej dziewczyny. W ich oczach proces stanowił dowód na porażkę systemu sprawiedliwości. Ich grupa zaczęła działać pod nazwą Fatta („pojmij to, zrozum”) i wkrótce rozrosła się w organizację non profit, która promuje edukację i krzewienie treści na temat przyzwolenia oraz norm płciowych w miejskiej kulturze.

Dla Fatta zmiana prawa to dopiero początek walki, jak powiedziała VICE News rzeczniczka organizacji Elin Sundin. „Musimy odejść od kultury gwałtu na rzecz kultury przyzwolenia… to, czego naprawdę nam trzeba, to zmiana w zachowaniu mężczyzn i porzucenie toksycznej męskości” — wyjaśnia Sundin.

Anne Ramberg, przewodnicząca Szwedzkiej Izby Adwokackiej, nie widzi problemu w chęci zmiany postaw dotyczących seksu. Twierdzi jednak, że nowe prawo zostawia wszystko do interpretacji i daje ofiarom złudne nadzieje. „Jestem przekonana, że sądy będą z tym miały mnóstwo kłopotów” — mówi Ramberg. „Gdy poszerza się zakres czynności zakazanych przez prawo, ludzie myślą, że przełoży się to na więcej wyroków skazujących. My jednak jesteśmy przekonani, że tak się nie stanie” — dodaje.

Nie tylko Ramberg ma zastrzeżenia do nowego prawa. Na szkoleniu dla szwedzkich prokuratorów i funkcjonariuszy policji wielu uczestników pytało jak wprowadzać w życie nowe przepisy. „Trzeba przekonać uczestników zdarzenia, by dokładnie opisali całą sytuację. To zawsze sporo do zapamiętania. Myślę, że właśnie tu będzie tkwił największy problem. Trudno będzie ustalić, gdzie przebiegają granice” — twierdzi Anna Hugosson, śledcza ds. przemocy domowej.

Tony Halldin Hultkvist zdaje sobie sprawę, że mężczyźni mogą mieć problem ze zrozumieniem granicy między „tak” a „nie”. Hultkvist jest członkiem zarządu Fatta i pracownikiem organizacji MEN, która organizuje warsztaty z przyzwolenia na seks prowadzone przez i dla mężczyzn na terenie całej Szwecji. „Wydaje mi się, że największe wyzwanie, jakie nas czeka, to sprawienie, by mężczyźni zaczęli słuchać i zastanawiać się nad własnym zachowaniem… to początek, bez którego niewiele uda się osiągnąć” — mówi Hultkvist.

Więcej na VICE: